آخرین مطالب
امکانات وب
مقدمه
وابستگی به مواد مخدر از مشکلات عمده در سطح بین الملل و کشور ماست. زیرا از یک سو سلامت جامعه را مورد تهدید قرار داده و از سوی دیگر با بسیاری از جرائم و جنایت ها و نیز بیماری هایی همچون ایدز در ارتباط است. سوء مصرف مواد و اعتیاد یک بیماری جدی است که در اثر آن سلامت اقتصاد، ارتباطات و شغل فرد رو به ویرانی می نهد.
این بیماری چند بعدی است و با مشکلات متعددی از جمله عودهای مکرر که اغلب هم درمان نشده باقی می مانند، همراه است. آمارها حاکی از آن است که چهل درصد مردم ایالات متحده در دورانی از زندگی خود یکی از مواد غیر مجاز را تجربه کرده اند و هزینه آن برای جامعه بیش از 200 میلیارد دلار در سال برآورد شده است. بر اساس گزارش سازمان ملل متحد 220 میلیون نفر مبتلا به سوء مصرف مواد در جهان زندگی می کنند. مبتلایانی که نیازمند مصرف روزانه مواد مخدری مانند تریاک، هروئین، کرک، کریستال، شیشه، گرس، حشیش، ماری جوانا، کوکائین، مرفین و هزاران نوع ماده روانگردان شیمیایی و صنعتی هستند. از بین این افراد 160 میلیون نفر حشیش، حدود 14 میلیون نفر کوکائین، 9 تا 12 میلیون نفر تریاک و خانواده اپیوئیدها (Opioids) را مصرف می کنند، و 50 میلیون نفر نیز مصرف کننده انواع مواد روانگردان شیمیایی هستند. در ایران به علت نزدیکی به کشور افغانستان به عنوان بزرگترین تولید کننده خشخاش و تریاک جهان، تریاک و سایر مشتقات حاصل از این ماده بیشترین مصرف را دارد، به طوری که ایران بزرگترین مصرف کننده تریاک دنیا محسوب می شود. بر اساس نتایج یک بررسی علت اصلی 60 درصد طلاق ها در ایران مواد مخدر است.
بر اساس اعلام مسئولان وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی سالانه حدود هشت درصد به مصرف کنندگان مواد مخدر در کشور افزوده می شود. طبق گزارش معاون سلامت وزارت بهداشت آمار مبتلایان به سوء مصرف مواد در ایران 3 میلیون 700 هزار نفر اعلام شده است. از این تعداد یک میلیون و 200 هزار نفر مبتلا به سوء مصرف دائمی و روزانه ی مواد مخدر هستند و بقیه مصرف تفنی و گاه به گاه مواد مخدر دارند. طبق آمار فروردین 1383 تنها در رفسنجان ماهیانه مبلغی حدود دو میلیارد تومان بابت خرید مواد مخدر مصرف می شود.
مسئله ترک مصرف مواد مخدر از جمله مسائلی است که همواره مورد توجه مسئولین و نیز خود مبتلایان به سوء مصرف مواد و خانواده آنان بوده است. ترک جسمانی مواد مخدر چندان مشکل نیست. مشکل اصلی بازگشت و شروع دوباره این عادت ناپسند است. به همین دلیل حتی در مواردی جهت تداوم درمان از روش های تهاجمی از جمله روش های استریوتاکتیک (Stereotactic) جراحی اعصاب استفاده شده که فعلاً متوقف شده اند. برای مبتلایانی که بخواهند عاری از ماده مخدر بمانند سم زدایی فقط آغاز یک راه دراز و تلاش سخت علیه دنیای مواد مخدر است. به نظر عده ای برای افرادی که مدت طولانی مصرف کننده مقدار زیادی مواد مخدر بوده اند ترک مستمر ماده مخدر بیشتر یک استثناست تا یک قاعده. مبتلایان به سوء مصرف مواد و عامه مردم اعتیاد را امری علاج ناپذیر می پندارند. این باور در بین مبتلایان به سوء مصرف مواد برازتر است که موجب می شود علاوه بر اعتیاد یأس و نا امیدی نیز بر آنان مستولی گردد.
نگهداری فرد مبتلا به سوء مصرف مواد در مراکز بازپروری تنها باعث عدم دسترسی او به ماده مورد استعمالش می شود ولی این موضوع الزاماً به معنای ترک قطعی اعتیاد نیست. پس از مرخصی از مراکز بازپروری فرد با عوامل گوناگونی مواجه می شود که او را پس از یک مدت معمولاً 2 ماهه به طرف استفاده نا بجای مواد مدر و روان گردان سوق می دهند.
قطع زودرس درمان، مصرف مواد در طول درمان و پیروی نکردن از مقتضیات درمان، برخی از ویژگی های مبتلایان به سوء مصرف مواد است. لذا مقاومت، انکار و فقدان انگیزه از برچسب هایی هستند که درمان گران به مبتلایان به سوء مصرف مواد می زنند. در حال حاضر در ایران آمار دقیقی از اینکه چند درصد از معالجه شدگان مجدداً به مصرف مواد بازگشته اند وجود ندارد. اما افزایش آمار مبتلایان به سوء مصرف مواد مخدر در کشور می تواند بیانگر این مساله باشد که روش های درمانی انجام شده موثر یا جامع نبوده اند.
امینی (1381) میزان بازگشت به مصرف مجدد مواد مخدر را 75 درصد (در ایران 50 درصد) ذکر کرده است. میزان عود در بررسی Mutasa 2001، 80 درصد بوده و 40 درصد افراد بیشتر از 3 بار سابقه ترک مصرف مواد مخدر را داشتند. در بررسی محرری که احسان منش (1378) در تحقیق خود به آن اشاره کرده 377 نفر از مبتلایان به سوء مصرف مواد مراجعه کننده به مراکز سرپایی درمان مبتلایان به سوء مصرف مواد در شهر شیراز مورد بررسی قرار گرفتند. از این تعداد 186 نفر درمان شده بودند و 191 نفر پس از پایان دوره درمان موفق به ترک نشده بودند.
متخصصین در پرسشنامه های خود علل بازگشت به مصرف مواد مخدر را سهولت دسترسی به این مواد، عدم مراقبت و کنترل و پیگیری در مورد مبتلایان به سوء مصرف مواد معالجه شده، وجود شرائط منفی در اطراف فرد، ناراحتی های عصبی و ضعف فرد در مقابل آنها، بیکاری و عدم پذیرش افراد از سوی جامعه، وجود دیگر مبتلایان به سوء مصرف مواد در بین دوستان سابق، ناتمام ماندن یا اجرای ناقص برنامه ترک وجود مراکزی همچون قهوه خانه ها و نظایر آنها، ضعف قوای جسمی و بی خوابی شدید، ضعف و بی حالی مخصوص مبتلایان به سوء مصرف مواد می دانند.
به طور کلی جامعه ایران افراد مبتلا به سوء مصرف مواد را خواه بازپروری شده یا نشده مطرود دانسته و به سختی مورد پذیرش قرار می دهد. به عبارت دیگر جنبه های مختلف اعتیاد برای مردم روشن نبوده و به این امر بر اساس اصول علمی پرداخته نمی شود. این در حالی است که برای مبارزه با اعتیاد که به عنوان یکی از آسیب های اجتماعی حیات بشر و به ویژه نسل جوان را به خطر انداخته نیاز مبرم به بازنگری اصولی و همه جانبه در نحوه پیشگیری درمان مبارزه و کنترل مواد اعتیاد آور وجود دارد. استفاده از نظرات افراد مبتلا به سوء مصرف مواد می تواند شیوه موثری در شناخت علل عود اعتیاد باشد. با توجه به تفاوت های منطقه ای در افکار، باورها و نظرات انسان ها؛ پژوهشگران بر آن شدند تا علل عود اعتیاد از دیدگاه مبتلایان به سوء مصرف مواد مراجعه کننده به مرکز ترک اعتیاد شهر رفسنجان را مورد بررسی قرار دهند.
برچسب‌ها: مواد مخدر, تحقیق در مورد ترک اعتیاد, پروژه درمان اعتیاد, آمار اعتیاد